Kokapen estrategiko batean egonda, bide garrantzitsuenetatik oso gertu, Oto aldea antzinatik izan da okupatua. Horrela, eliza honetako elementurik nabarmenena, zalantzarik gabe, bataiarria da, Arabako Erdi Aroko artearen bitxirik nabarmenenetako bat
Oreitia Arabako Mendebaldeko Lautadan dago, Gasteiztik hamar kilometrora. Eskualde hau zipriztintzen duten hirigune txiki gehienak bezala, bere historia Erdi Aroko lehen mendeetan hasten da eta, horrekin batera, bere elizaren historia ere hasten da.
Subilla Gasteizi buruz ditugun lehenengo albiste historikoak XI. mendearen hasierakoak dira, eta bertan “Subillana” izenarekin agertzen zaigu. Eliza honen eraikuntzaren historia XVI. mendean hasi zen eta mendeetan zehar jarraituko du, interes handiko lanekin.
Gardelegi herriak, Gasteizko udal-lurraldearen parte dena, eliza oso interesgarri bat du. Izan ere, Erdi Aroko eliza honen absidean originali egondako erretaula nagusiaren atzean, kronologia desberdineko horma-pinturak daude.
Gasteizko erdigunetik 7 kilometrotara, Monasteriogurengo San Pedro Apostoluaren eliza dago. Arabako erromanikoko eliza osoenetako bat da, tenpluaren jatorrizko dorrea eta elizpea mantentzen dira-eta.
Gasteizko kanpoaldean, Armentiako San Prudentzio eta San Andresen basilika aurkitzen da, Arabako patroiaren egoitza dena. XII. mendean kolegiata gisa eraiki bazen ere, eraikuntza-fase ezberdinak izan zituen. Adibidez, XVIII. mendean bere jatorrizko itxura guztiz aldatu egin zen. Halere, euskal erromanikoko eraikin interesgarrienetariko bat da.