XII. mendea garai dinamikoa izan zen, non ideiak eta formak migratu egiten ziren, oraindik aztarnak geratzen zaizkien bideak marraztuz; lotura-nodoak, emankortasun handiko espazioak eta hedadura ustegabeak estaltzen zituzten helmugak zituzten bideak.

Estibaliz nodo horietako bat izan zen, Naiarako loturetan zehar Burgundiatik isurtzen ziren formak jaso zituena, baina baita Europako iparraldetik ere, eta, horrekin, oraindik esploratzeko zeuden lan-ildo batzuk markatu zituen. Era berean, Euskal Herri osoan eta inguruko lurraldeetan hedatutako eraginen eta ikonografien igorpen-zentro indartsu gisa funtzionatu zuen. Dinamika horrek erakusten du Estibalizko eraikuntza-proiektuak pisu handia duela; izan ere, zirkunstantzia ezberdinen ondorioz, ezin izan zuen inoiz distira egin sortu zen distirarekin.

Proiektu honek penintsulako iparraldeko erromanikoan eredu eta formen artikulazioan eta zirkulazioan paper nagusia izan duen eta, hala ere, historiografian ilunduta eta ahaztuta geratu den enklabe baten historia berreskuratu nahi du.